Dopuszczalna masa całkowita w transporcie - co musisz wiedzieć?

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, jakie zasady regulują ograniczenia wagowe, obowiązujące dla pojazdów poruszających się po drogach? Określają je krajowe i europejskie przepisy, które zawierają bardzo szczegółowe wytyczne.

Dopuszczalna masa całkowita (DMC) to kluczowa kategoria w tym temacie. To ona określa indywidualne limity wagowe dla różnych rodzajów pojazdów, a ich przestrzeganie jest bardzo istotne ze względów bezpieczeństwa, utrzymania pojazdu w dobrej kondycji oraz dbania o wspólną infrastrukturę drogową.

W tym artykule wyjaśniamy, czym jest dopuszczalna masa całkowita pojazdu, ile korzyści przynosi stosowanie się do wyznaczonych przez nią limitów oraz jakie zagrożenia może nieść jej przekraczanie.

Spis treści

Czym jest DMC (dopuszczalna masa całkowita)?

DMC a dopuszczalna ładowność pojazdu – różnice

DMC w Polsce – tabela

Przekroczenie DMC – mandaty i konsekwencje

Co to jest dopuszczalna masa całkowita pojazdu (DMC)?

Dopuszczalna masa całkowita (DMC lub dmc) to największa masa pojazdu (który został dopuszczony do poruszania się po drodze) wraz z osobami oraz ładunkiem, określona właściwymi warunkami technicznymi (Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym). Innymi słowy, jest to łączna waga, z jaką pojazd – lub zespół pojazdów – może poruszać się po drogach zgodnie z prawem, uwzględniająca jego masę własną, ładunek, pasażerów (w tym kierowcę) i ewentualny bagaż.

Wartości DMC dla różnych kategorii pojazdów lub zespołów pojazdów regulują odpowiednie przepisy prawne.

DMC a dopuszczalna ładowność pojazdu – czym się różnią?

Wiele osób myli pojęcie DMC z dopuszczalną ładownością pojazdu. Są to jednak dwa odrębne parametry.

Dopuszczalna ładowność pojazdu samochodowego to maksymalna masa ładunku oraz osób, jaką pojazd może przewozić. Oblicza się ją odejmując masę własną pojazdu (w pełni zatankowanego) od wartości DMC. Natomiast DMC to całkowita masa pojazdu, obciążonego osobami i ładunkiem.

Przekroczenie dopuszczalnej ładowności negatywnie wpływa na zachowanie poprawnego stanu technicznego pojazdu – może doprowadzić do szybszego zużycia się części, a nawet do awarii – oraz na jego bezpieczeństwo w ruchu drogowym.

Wypróbuj HOGS Maps przez 14 dni za darmo!

Zacznij korzystać

Dopuszczalna masa całkowita (DMC) w Polsce

Istnieją precyzyjne normy określające dopuszczalną masę całkowitą dla różnych rodzajów pojazdów oraz ich konfiguracji (czyli zespołów pojazdów). W Polsce kwestia ta została dokładnie uregulowana za pomocą Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia z dnia 31 grudnia 2002 r. Na ostateczną wartość DMC pojazdu wpływają również przepisy unijne oraz jego homologacja, która potwierdza czy spełnia wymogi dopuszczające go do obciążenia daną masą.

Poniżej przedstawiamy przegląd wartości dopuszczalnej masy całkowitej (DMC) dla różnych typów pojazdów w ruchu drogowym, które reguluje ww. rozporządzenie:

Dopuszczalne wartości DMC w Polsce	Rodzaje pojazdów ciężarowych
10 t	Przyczepa jednoosiowa (z wyjątkiem naczepy).
11 t	Przyczepa z jedną osią centralną.
18 t	Dwuosiowa przyczepa (z wyjątkiem naczepy). Dwuosiowy pojazd samochodowy (chyba że spełnia wyższe normy ekologiczne*).
19 t	Dwuosiowy pojazd samochodowy, zasilany paliwem alternatywnym.
19,5 t	Autobus posiadający dwie osie.
24 t	Przyczepa z więcej niż dwiema osiami (z wyjątkiem naczepy).
25 t	Pojazd samochodowy posiadający trzy osie.
26 t	Trzyosiowy pojazd samochodowy, gdy jego oś napędowa posiada koła bliźniacze lub pojedyncze z szerokimi oponami, a także ma zawieszenie pneumatyczne lub równoważne, bądź każda oś napędowa ma koła bliźniacze, a maksymalny nacisk na każdą z nich to 9,5 t. Jeśli pojazd ten spełnia określone, wyższe normy ekologiczne, wtedy DMC jest większa o 1 lub 2 tony*.
28 t	Autobus przegubowy trzyosiowy (chyba że spełnia wyższe normy ekologiczne*). Zespół pojazdów ciężarowych z trzema osiami.
32 t	Pojazd samochodowy z więcej niż trzema osiami.
34 t	Pojazd ciężarowy czteroosiowy typu wywrotka lub betoniarka (w ruchu krajowym).
35 t	Pojazd członowy czteroosiowy, złożony z ciągnika siodłowego trzyosiowego i naczepy jednoosiowej.
36 t	Pojazd członowy czteroosiowy, złożony z ciągnika siodłowego trzyosiowego i naczepy jednoosiowej, gdy jego oś napędowa posiada koła bliźniacze, a także zawieszenie pneumatyczne lub równoważne bądź gdy każda z napędowych osi ma koła bliźniacze – maksymalny nacisk na 1 oś to 9,5 tony. Zespół pojazdów, na który składają się dwuosiowy pojazd samochodowy i dwuosiowa przyczepa. Czteroosiowy zespół pojazdów, który składa się z trzyosiowego pojazdu samochodowego i jednoosiowej przyczepy, gdy jego oś napędowa posiada koła bliźniacze, z zawieszeniem pneumatycznym tylnej osi lub równoważnym, bądź wszystkie osie napędowe mają koła bliźniacze i nacisk na każdą z nich to max. 9,5 t. Pojazd członowy czteroosiowy, który składa się z dwuosiowego ciągnika siodłowego i dwuosiowej naczepy, a odległość między jej osiami ma max. 1,8 m.
38 t	Pojazd członowy czteroosiowy, który składa się z dwuosiowego ciągnika siodłowego i dwuosiowej naczepy, a odległość między jej osiami ma ponad 1,8 m, zaś napędowa oś posiada koła bliźniacze oraz zawieszenie pneumatyczne bądź równoważne.
40 t	Zespół pojazdów, które mają łącznie min. 5 osi, a pojazd samochodowy jest pojazdem ciągnącym, chyba że pojazd członowy ma 5 lub 6 osi i składa się z następującego zestawu:
42 t	– zestaw: ciągnik siodłowy dwuosiowy + trzyosiowa naczepa, gdy wykorzystywany jest w transporcie intermodalnym do przewiezienia 1 lub więcej kontenerów bądź nadwozi wymiennych – max. długość całkowita to 45 stóp (13,72 m), – zestaw: ciągnik siodłowy dwuosiowy + trzyosiowa naczepa (przystosowana pod kątem technicznym do transportu intermodalnego), który wykorzystywany jest w transporcie intermodalnym,
44 t	– zestaw: ciągnik siodłowy trzyosiowy + dwu- lub trzyosiowa naczepa, wykorzystywany do transportu intermodalnego, przewożący 1 lub więcej kontenerów bądź wymiennych nadwozi – max. długość całkowita to 45 stóp (13,72 m), – zestaw: ciągnik siodłowy trzyosiowy + naczepa dwu- lub trzyosiowa (przystosowana pod kątem technicznym do transportu intermodalnego), który wykorzystywany jest w transporcie intermodalnym.

* Co istotne, w przypadku niektórych pojazdów spełnienie wyższych standardów ekologicznych (np. bezemisyjny pojazd silnikowy bądź zasilany paliwem alternatywnym) powoduje zwiększenie limitu o 1-2 tony. Warto dokładnie przyjrzeć się przepisom ww. rozporządzenia i sprawdzić, kiedy inwestycja w takie innowacje przyniesie nam dodatkowe korzyści.

Konsekwencje przekroczenia dopuszczalnej masy całkowitej

Przekroczenie DMC jest wykroczeniem drogowym i wiąże się z poważnymi konsekwencjami. Przewoźnik może otrzymać bardzo dotkliwą karę finansową, a w przypadku cięższych przewinień istnieje ryzyko odebrania mu licencji niezbędnej do wykonywania transportu.

Dodatkowo, nadmierne obciążenie pojazdu może wpłynąć na szybsze zużycie hamulców, opon oraz innych elementów mechanicznych, co przekłada się na wyższe koszty jego serwisowania. Może również doprowadzić do awarii, a nawet wypadku, m.in. przez wydłużoną drogę hamowania oraz obniżenie się stabilności pojazdu.

Przekroczenie określonych limitów to także zagrożenie dla środowiska, gdyż nadmierne obciążenie jest równoznaczne z większym zużyciem paliwa. Co więcej, cierpi na tym również infrastruktura drogowa – nawierzchnia i konstrukcje drogowe szybciej ulegają zniszczeniu. Nie bez powodu np. na niektórych mostach widnieje informacja o ograniczeniach wagowych dla poruszających się po nich pojazdów.

Czym grozi przekroczenie DMC w Polsce?

Przekroczenie dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu (DMC) w Polsce to istotne naruszenie przepisów drogowych, które może prowadzić do wielu konsekwencji. Oto główne skutki przekroczenia DMC.

Mandaty i grzywny za przekroczenie DMC

Policja oraz Inspekcja Transportu Drogowego (ITD) regularnie kontrolują pojazdy pod kątem limitów wagowych. Osoba, która mimo wszystko decyduje się przekroczyć DMC, naraża się na wysokie mandaty, których wartość rośnie wraz z dopuszczalną masą całkowitą, wyznaczoną dla danego pojazdu, oraz stopniem jej przekroczenia. 

Im większe naruszenie, tym surowsza kara finansowa, a w przypadku znacznych przekroczeń mogą być nałożone dodatkowe grzywny. Kwoty kar zostały określone w Załączniku nr 3 do Ustawy z dnia 6 września 2001 roku o transporcie drogowym:

• Dla pojazdów lub zestawu pojazdów (wykonujących transport międzynarodowy) o DMC między 2,5 a 3,5 tony przewidziana jest kara w wysokości od 500 do 2 000 zł – w zależności od stopnia przekroczenia limitu:
  • o mniej niż 5% – 500 zł,
  • od 5% do mniej niż 10% – 1 000 zł,
  • od 10% do mniej niż 20% – 1 500 zł,
  • od 20% – 2 000 zł.

• Jeśli DMC pojazdu lub zespołu pojazdów wynosi od 3,5 tony do 12 ton, mandat wzrasta do przedziału od 500 do 5 000 zł – w zależności od stopnia przekroczenia limitu:
  • o mniej niż 5% – 500 zł,
  • od 5% do mniej niż 15% – 1 000 zł,
  • od 15% do mniej niż 25% – 2 000 zł,
  • od 25% – 5 000 zł.

• W przypadku pojazdów ciężarowych lub zespołów pojazdów, o masie od 12 do 40 ton, kwota kary oscyluje między 1 000 a 10 000 zł – w zależności od stopnia przekroczenia limitu:
  • o mniej niż 5% – 1 000 zł,
  • od 5% do mniej niż 10% – 2 000 zł,
  • od 10% do mniej niż 20% – 5 000 zł,
  • od 20% – 10 000 zł.

Przewoźnik może uniknąć tych kar, jeśli udowodni, że nie miał pojęcia o przekroczeniu ustalonych limitów masy. W takiej sytuacji winę ponosi kierowca i to na niego nałożone zostają kary finansowe. Notoryczne przekraczanie DMC może zaś doprowadzić nawet do cofnięcia licencji transportowej. 

Wstrzymanie dalszej jazdy

Jeśli pojazd jest przeciążony, służby mogą podjąć decyzję o zakazie dalszej jazdy, dopóki nie zostanie usunięty nadmiar ładunku. W takich przypadkach transport musi zostać przerwany, a przedsiębiorca ponosi dodatkowe koszty, związane z koniecznością przeładunku lub organizacji transportu zastępczego.

Podsumowanie

Dopuszczalna masa całkowita pojazdu to kluczowy parametr, który musi uwzględnić każda firma przewozowa w trakcie planowania transportu. Prawidłowe stosowanie się do określonych limitów wagowych wpływa na stan techniczny pojazdu, zużycie infrastruktury drogowej, a także bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego.

Przekroczenie DMC wiąże się z ryzykiem mandatów i zwiększonymi kosztami eksploatacji pojazdu, a nawet wypadków. Warto zatem przestrzegać tych norm i regularnie sprawdzać dokumentację floty oraz być na bieżąco z aktualnymi przepisami krajowymi i unijnymi.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Co znaczy dopuszczalna masa całkowita?

Dopuszczalna masa całkowita (DMC) oznacza dopuszczalną masę całkowitą pojazdu, określoną przepisami prawnymi dla danego rodzaju pojazdu, która zapewnia bezpieczeństwo jego poruszania się po drogach. W skład DMC wchodzą: masa własna samego pojazdu, waga pasażerów, ładunku, paliwa i wszelkiego dodatkowego wyposażenia. Jest to bardzo istotny parametr z perspektywy bezpieczeństwa i zgodności z przepisami ruchu drogowego.

Jak się liczy DMC – dopuszczalną masę całkowitą?

DMC (dopuszczalna masa całkowita) nie jest liczone samodzielnie przez użytkowników – wartość ta jest określona przez przepisy, z uwzględnieniem procesu homologacji pojazdu, który potwierdza czy posiada on odpowiednie warunki techniczne, by poruszać się po drogach z danym obciążeniem. Informację o DMC, wyznaczonym krajowymi przepisami, można znaleźć w dokumentacji technicznej pojazdu oraz w dowodzie rejestracyjnym – w polu oznaczonym jako „F.2”.

Co oznaczają pola F1, F2 i F3 w dowodzie rejestracyjnym?

W dowodzie rejestracyjnym pojazdu pola F1, F2 i F3 odnoszą się do następujących mas:

• F.1 – maksymalna masa całkowita (DMC) pojazdu, wraz z obciążeniem, którą określił jego producent.
• F.2 – dopuszczalna masa całkowita pojazdu, na którą składa się masa własna pojazdu wraz z obciążeniem, określona przepisami krajowymi dla tej kategorii pojazdu.
• F.3 – dopuszczalna masa całkowita (DMC) zespołu pojazdów, oznaczająca maksymalną masę całkowitą, z jaką pojazd może poruszać się po drogach wraz z przyczepą lub naczepą.