Tablica ADR - substancje niebezpieczne i ich numery rozpoznawcze

W trakcie realizacji międzynarodowych transportów niezwykle ważne jest przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z substancjami niebezpiecznymi. 

Charakterystyczne pomarańczowe tablice ADR to kluczowy element systemu, który pozwala na identyfikację takich materiałów.

Spis treści

Czym jest umowa ADR i dlaczego jest tak ważna?

Jak wygląda i o czym nam mówi tablica ADR?

Rodzaje substancji niebezpiecznych

Co to są numery UN?

Lista przykładowych substancji wg ich numeru UN

Obowiązki przewoźników i kierowców

Transport towarów niebezpiecznych

Przewóz towarów niebezpiecznych to temat, który wzbudza spore zainteresowanie i wiele pytań – szczególnie wśród pracowników firm transportowych oraz osób zajmujących się logistyką. Jest to w pełni zrozumiałe, ponieważ każdego dnia drogi przemierzają pojazdy przewożące materiały, które w razie nieprzewidzianych zdarzeń mogą stanowić poważne niebezpieczeństwo – nie tylko dla osób znajdujących się w pobliżu, ale również dla środowiska naturalnego i samej infrastruktury drogowej.

Aby zminimalizować ryzyko związane z transportem tego rodzaju materiałów, wprowadzone zostały szczegółowe przepisy, które precyzyjnie regulują ten proces. Ich przestrzeganie jest nie tylko obowiązkiem prawnym, ale również bardzo istotnym elementem zapewnienia bezpieczeństwa wykonywanego przewozu.

Jednym z najważniejszych dokumentów porządkujących tę kwestię jest umowa ADR. Chcesz dowiedzieć się, czego dokładnie dotyczy, jakie są główne zasady, które wyznacza oraz które towary zalicza do kategorii niebezpiecznych? W tym artykule odpowiemy na te pytania oraz wyjaśnimy, jak regulacje ADR wpływają na bezpieczeństwo i organizację transportu drogowego.

Czym jest umowa ADR i dlaczego jest tak ważna?

Umowa ADR, czyli L’Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route, to międzynarodowe porozumienie regulujące zasady transportu drogowego towarów niebezpiecznych.

Podpisana po raz pierwszy 30 września 1957 roku w Genewie, początkowo została przyjęta przez zaledwie 9 państw. Od tego czasu przepisy ADR są regularnie aktualizowane co dwa lata. Z czasem liczba krajów-sygnatariuszy znacząco wzrosła, co podkreśla wagę i uniwersalność tych regulacji w zapewnianiu bezpieczeństwa na drogach – w 2018 r. wyniosła już 50, a w latach 2023-2025 wzrosła do 54.

Pełną listę krajów, które przystąpiły do umowy ADR, można znaleźć w publikacjach UNECE (Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ). Organizacja ta regularnie aktualizuje dane, zapewniając dostęp do najnowszych informacji na temat sygnatariuszy porozumienia oraz międzynarodowego przewozu materiałów niebezpiecznych.

Jak wygląda i o czym nam mówi tablica ADR?

Tablice ADR to charakterystyczne pomarańczowe, odblaskowe oznaczenia, które umieszcza się z przodu i z tyłu pojazdów przewożących towary niebezpieczne. Pełnią kluczową rolę w transporcie drogowym na terenie krajów objętych umową ADR, dostarczając istotnych informacji o rodzaju i charakterze przewożonych substancji niebezpiecznych.

Na tablicach ADR znajdują się dwa numery rozpoznawcze:

• Numer rozpoznawczy zagrożenia (numer Kemlera): Dwucyfrowy lub trzycyfrowy kod wskazujący rodzaj zagrożenia, np. 33 oznacza ciecze łatwopalne.
• Numer UN: Czterocyfrowy numer identyfikujący konkretne substancje toksyczne, żrące, łatwopalne, wybuchowe lub radioaktywne.

Ich prostota i standaryzacja sprawiają, że są czytelne dla każdego, kto zna podstawowe zasady ADR.

Kolory i oznaczenia na tablicach ADR

Kolor pomarańczowy jest wybierany nieprzypadkowo – symbolizuje ostrzeżenie. Numery są nadrukowane na czarno, co zapewnia kontrast i czytelność oznakowania.

Czasami obok tablicy znajdują się dodatkowe piktogramy informujące o specyficznym zagrożeniu, np. materiał żrący lub łatwopalny.

Rodzaje substancji niebezpiecznych

Zgodnie z porozumieniem ADR, towary niebezpieczne to materiały i przedmioty, których międzynarodowy transport drogowy jest zabroniony lub dozwolony na warunkach określonych w załącznikach A i B do umowy.

Oto pełna klasyfikacja substancji niebezpiecznych wg klas:

Klasa	Substancja
Klasa 1	Materiały wybuchowe i substancje wybuchowe
Klasa 2	Gazy (gaz zapalny, gaz niepalne, gaz trujący)
Klasa 3	Materiały łatwopalne – ciekłe
Klasa 4.1	Materiały łatwopalne – substancje stałe, materiały samoreaktywne
Klasa 4.2	Materiały samozapalne
Klasa 4.3	Materiały emitujące gazy palne po kontakcie z wodą
Klasa 5	Materiały utleniające
Klasa 5.2	Nadtlenki organiczne
Klasa 6.1	Materiały trujące
Klasa 6.2	Substancje zakaźne i materiały zakaźne
Klasa 7	Materiały promieniotwórcze
Klasa 8	Substancje żrące
Klasa 9	Inne substancje niebezpieczne i przedmioty

Wypróbuj HOGS documents i oszczędzaj czas

Automatyczne wprowadzanie zleceń do systemu TMS, fakturowanie oraz wystawianie zleceń dla przewoźników. Wszystko dla nowoczesnej firmy transportowej i spedycji.

Co to są numery UN?

Numery UN (z ang. United Nations Numbers) to międzynarodowe kody składające się z czterech cyfr, które zostały ustalone przez Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ).

Mają one na celu jednoznaczną identyfikację materiałów i substancji niebezpiecznych przewożonych w transporcie międzynarodowym. Są one powszechnie stosowane w systemie ADR i stanowią jeden z kluczowych elementów bezpieczeństwa związanego z tego typu ładunkami.

Numery UN – lista przykładowych numerów dla przewożonych substancji

Wszystkie numery UN są przypisane do konkretnych substancji lub grup substancji o podobnych właściwościach chemicznych i zagrożeniach. Uzupełniane są przez odpowiednie klasy ADR, co pozwala na dokładniejsze określenie potencjalnych zagrożeń.

Pełna lista numerów UN jest dostępna w oficjalnych dokumentach, takich jak Tabela A Wykazu Towarów Niebezpiecznych zawarta w umowie ADR.

Numer UN	Materiał / Substancja
UN 1033	Tlenek metylu / Eter dwumetylowy
UN 1049	Wodór
UN 1092	Aldehyd akrylowy
UN 1104	Ester amylowy kwasu octowego
UN 1123	Ester butylowy kwasu octowego
UN 1129	Aldehyd masłowy
UN 1173	Ester etylowy kwasu octowego / Octan etylu
UN 1202	Olej napędowy (węglowodory ciekłe o temperaturze zapłonu 55-100 °C)
UN 1203	Benzyna (węglowodory ciekłe o temperaturze zapłonu niższej niż 21 °C)
UN 1243	Ester metylowy kwasu mrówkowego / Mrówczan metylu
UN 1263	Farby i emalie (obejmuje farby o właściwościach powierzchniowo czynnych)
UN 1300	Rozpuszczalnik
UN 1594	Siarczan etylu / Siarczan dwuetylu
UN 1595	Siarczan metylu / Siarczan dwumetylu
UN 1648	Cyjanek metylu
UN 1715	Bezwodnik kwasu octowego
UN 1727	Fluorek amonowy kwaśny w roztworze
UN 1813	Wodorotlenek potasu
UN 1823	Wodorotlenek sodu
UN 1831	Kwas siarkowy dymiący
UN 1832	Kwas siarkowy odpadkowy
UN 1842	Kwas octowy lodowaty
UN 1990	Aldehyd benzoesowy
UN 2014	Roztwór nadtlenku wodoru
UN 2031	Kwas azotowy zawierający 55-70% czystego kwasu
UN 2032	Kwas azotowy zawierający więcej niż 70% czystego kwasu
UN 2353	Chlorek kwasu masłowego
UN 2426	Azotan amonu – gorący stężony roztwór wodny
UN 2800	Akumulatory mokre bezobsługowe
UN 2809	Rtęć
UN 3257	Asfalt (asfalty upłynnione)

Obowiązki przewoźników i kierowców

Transport towarów niebezpiecznych to ogromna odpowiedzialność, która wymaga nie tylko znajomości przepisów, ale także ich skrupulatnego przestrzegania. Zarówno przewoźnicy, jak i kierowcy, odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa podczas przewozu substancji objętych regulacjami ADR. 

Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis ich obowiązków.

Odpowiednie oznakowanie pojazdu

Każdy pojazd przewożący towary niebezpieczne musi zostać wyposażony w tablice ADR – prostokątne, pomarańczowe tablice odblaskowe. Są obowiązkowym elementem oznakowania i muszą być zamontowane w widocznym miejscu z przodu i z tyłu pojazdu. 

Tablice muszą być czytelne, trwałe i utrzymane w idealnym stanie, aby nie budziły żadnych wątpliwości, co do przewożonych materiałów. Ich brak, uszkodzenie lub niewłaściwe umieszczenie może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i zagrożeń na drodze.

Dokumentacja przewozowa

Każdy transport substancji niebezpiecznych wymaga przygotowania szczegółowej dokumentacji transportowej. Przewoźnik jest zobowiązany dostarczyć odpowiednie dokumenty w formie instrukcji dla kierowcy, w których muszą znaleźć się takie informacje jak: rodzaj przewożonych substancji, ich klasyfikacja zgodna z ADR, numery UN, ilość przewożonych materiałów, a także rodzaj zagrożenia lub środki zaradcze, które powinien zastosować kierowca w razie potrzeby. 

Dodatkowo kierowca powinien mieć przy sobie dokument przewozowy, świadectwo kwalifikacji kierowcy, świadectwo dopuszczenia pojazdu do transportu konkretnych substancji niebezpiecznych oraz zaświadczenie o ukończeniu szkolenia ADR.

Szkolenia ADR dla kierowców

Każdy kierowca, który zajmuje się transportem towarów niebezpiecznych, musi przejść odpowiednie szkolenie ADR. Po jego ukończeniu otrzymuje certyfikat potwierdzający znajomość przepisów, zasad bezpieczeństwa oraz procedur postępowania w przypadku awarii lub wypadku. 

Bez tego dokumentu kierowca nie ma prawa do przewożenia towarów klasyfikowanych jako niebezpieczne. Szkolenia obejmują zarówno teoretyczne zagadnienia dotyczące identyfikacji materiałów, jak i praktyczne ćwiczenia, takie jak obsługa sprzętu ochronnego.

Wyposażenie pojazdu

Pojazdy przewożące substancje niebezpieczne muszą zostać odpowiednio przygotowane na różne sytuacje awaryjne. Na ich pokładzie powinny znajdować się m.in.:

• Gaśnice, których liczba i pojemność muszą być dostosowane do wielkości pojazdu oraz klasy przewożonych towarów.
• Sprzęt ochrony osobistej, taki jak rękawice, maski z pochłaniaczem, okulary ochronne i odzież odporna na działanie substancji chemicznych.
• Tablice awaryjne i ostrzegawcze umożliwiające oznaczenie miejsca zdarzenia w razie wypadku.
• Instrukcje bezpieczeństwa, w tym procedury postępowania w sytuacjach awaryjnych, dostępne w języku kierowcy oraz w językach wymaganych przez przepisy ADR.

Przestrzeganie norm bezpieczeństwa

Wszystkie etapy transportu – od załadunku, poprzez przewóz, aż po rozładunek – muszą być zgodne z określonymi zasadami bezpieczeństwa. Przewoźnik i kierowca muszą upewnić się, że ładunek jest odpowiednio zapakowany, zabezpieczony przed przemieszczeniem się oraz oznakowany zgodnie z wymogami. 

Wypróbuj HOGS Maps przez 14 dni za darmo!

Podsumowanie

ADR to nie tylko pomarańczowa odblaskowa tablica informacyjna. Obowiązki przewoźników i kierowców w transporcie ADR są jasno określone i nie pozostawiają miejsca na błędy czy niedopatrzenia. Każdy krok – od odpowiedniego oznakowania pojazdu, poprzez przygotowanie dokumentacji, aż po szkolenia i wyposażenie pojazdu – ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa transportu towarów niebezpiecznych. 

Przestrzeganie zasad i zadbanie o dobrze widoczne numery rozpoznawcze przewożonej substancji to nie tylko wymogi prawne, ale także moralny obowiązek wszystkich zaangażowanych w proces przewozu tak wymagających ładunków.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Co oznaczają cyfry na tablicy ADR?

Cyfry widoczne na tablicy ADR dostarczają kluczowych informacji o przewożonej substancji niebezpiecznej. Tablica składa się z dwóch części:

• Górna kombinacja cyfr (numer Kemlera) to numer rozpoznawczy niebezpieczeństwa – oznacza rodzaj zagrożenia, np.:
  • „33” oznacza ciecz łatwo zapalną,
  • „80” oznacza substancję posiadającą działanie żrące,
  • „263” oznacza gaz toksyczny i łatwopalny,
  • „539” oznacza nadtlenek organiczny zapalny.

• Dolna kombinacja cyfr to numer UN (numer rozpoznawczy materiału), który identyfikuje konkretną substancję, przykładowo:
  • „1203” dla benzyny,
  • „1830” dla kwasu siarkowego,
  • „1017” dla chloru.

Co istotne, numery te pozwalają służbom ratunkowym, kierowcom i przewoźnikom szybko określić rodzaj i stopień zagrożenia oraz zastosować odpowiednie środki bezpieczeństwa.

Co oznacza 33 na tablicy ADR?

Numer 33 na tablicy ADR, znajdujący się w górnej części tablicy (numer Kemlera), oznacza ciecz łatwo zapalną. Pierwsza cyfra „3” wskazuje na kategorię zagrożenia, czyli materiał łatwopalny, natomiast druga „3” dodatkowo potwierdza intensywność zagrożenia związaną z właściwościami palnymi substancji.

Przykładami substancji, które mogą mieć oznaczenie 33 na tablicy ADR, są:

• benzyna (UN 1203),
• aceton (UN 1090),
• alkohol etylowy (UN 1170).

W przypadku transportu materiałów oznaczonych numerem 33 należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ są to substancje, które mogą łatwo zapłonąć w kontakcie z ogniem, iskrą, a nawet wysoką temperaturą. Transport takich materiałów wymaga przestrzegania ścisłych procedur bezpieczeństwa.

Co oznacza 23 na tablicy ADR?

Numer 23 na tablicy ADR, znajdujący się w górnej części tablicy (numer Kemlera), wskazuje na gaz łatwopalny. Pierwsza cyfra „2” oznacza kategorię zagrożenia związaną z gazami, natomiast druga „3” dodatkowo określa właściwości łatwopalne tego gazu.

Przykłady gazów oznaczanych numerem 23 to:

• propan (UN 1978),
• butan (UN 1011).

Substancje oznaczone numerem 23 są niebezpieczne ze względu na ich właściwości łatwopalne i ryzyko wybuchu w przypadku kontaktu z ogniem, iskrą lub innymi źródłami zapłonu. 

W transporcie materiałów niebezpiecznych konieczne jest stosowanie odpowiednich zabezpieczeń, w tym używanie specjalnych zbiorników i przestrzeganie norm ADR. Przy transporcie mniejszych partii substancji niebezpiecznych – należy pamiętać o oznaczeniach opakowań (również tych pojedynczych np. beczek). W razie wypadku kluczowe jest szybkie oznaczenie strefy zagrożenia i natychmiastowe poinformowanie służb ratunkowych.