Tachograf cyfrowy - co to jest i jak działa?

Tachograf cyfrowy stał się nieodłącznym elementem współczesnej branży transportowej. Ale czym właściwie jest, jak działa i dlaczego jego rola jest tak kluczowa dla przewoźników i kierowców? 

W tym artykule przyjrzymy się wszystkim aspektom związanym z tachografami cyfrowymi. Wspomnimy również o ich analogowych poprzednikach wykorzystywanych powszechnie w pojazdach ciężarowych.

Czym jest tachograf cyfrowy?

Tachograf cyfrowy to urządzenie, które rejestruje czas pracy kierowcy, prędkość pojazdu oraz inne istotne dane, takie jak np. pokonana odległość. Zapisuje je na dysku wewnętrznym oraz na zewnętrznej karcie pamięci.

Jego głównym celem jest monitorowanie przestrzegania przepisów dotyczących czasu pracy kierowców, aby zapewnić bezpieczeństwo na drodze, zapobiegając ich nadmiernemu zmęczeniu, które mogłoby prowadzić do wypadków.

Historia, czyli tachografy analogowe

Pierwsze tachografy, które pojawiły się na rynku, były analogowe i rejestrowały dane na papierowych tarczach. Z czasem, w odpowiedzi na rosnące potrzeby i rozwój technologii, tachografy cyfrowe zastąpiły starsze modele.

Obecnie tachografy cyfrowe są standardem w większości pojazdów ciężarowych i autobusów na terenie Unii Europejskiej.

Wypróbuj HOGS Maps przez 14 dni za darmo!

Zacznij korzystać

Jak działa tachograf cyfrowy?

Tachograf cyfrowy działa na zasadzie rejestracji danych w czasie rzeczywistym. Urządzenie to zapisuje informacje o czasie jazdy, odpoczynku, prędkości oraz innych parametrach. 

Dane przechowywane są na karcie kierowcy, a także w wewnętrznej pamięci tachografu cyfrowego. W razie potrzeby, np. w czasie kontroli drogowej, mogą zostać odczytane i przeanalizowane przez odpowiednie służby.

Elementy składowe tachografu cyfrowego

Tachograf cyfrowy składa się z kilku kluczowych elementów, które współpracują, aby zapewnić precyzyjną rejestrację danych. Są to:

• Urządzenie główne, montowane w pojeździe – posiada wyświetlacz oraz drukarkę.
• Karta kierowcy, na której zapisywane są dane kierowcy, np. czas pracy i odpoczynku podczas każdego przejazdu oraz kraje i trasy, które pokonał.
• Karta przedsiębiorstwa, która umożliwia firmie odczyt i zarządzanie danymi.

Chcesz dowiedzieć się więcej o tachografach? Przeczytaj nasz artykuł: Tachograf – kody krajów i oznaczenia >>>

Sposób rejestracji danych

Rejestracja danych w tachografie cyfrowym odbywa się automatycznie. Urządzenie monitoruje aktywność kierowcy i dane pojazdu, zapisując informacje o czasie jazdy, odpoczynku, prędkości oraz przebytej odległości. 

Dane przechowywane są na karcie kierowcy, która musi zostać wprowadzona do urządzenia podczas każdej wykonywanej trasy. Najlepiej sprawdzić, czy została prawidłowo włożona do czytnika jeszcze przed uruchomieniem pojazdu.

Co ważne – kierowca nie musi zostawiać karty w tachografie podczas dziennego lub tygodniowego odpoczynku. Dane z tego okresu mogą zostać uzupełnione ręcznie, po ponownym włożeniu karty do tachografu.

Dlaczego tachograf cyfrowy jest ważny?

Znaczenie tachografu cyfrowego jest nie do przecenienia – zwłaszcza w kontekście bezpieczeństwa na drodze oraz przestrzegania przepisów dotyczących czasu pracy kierowców. 

Dzięki tachografom możliwe jest kontrolowanie, czy kierowcy nie pracują zbyt długo bez odpowiednich przerw, co przekłada się na mniejsze ryzyko wypadków.

Bezpieczeństwo na drodze

Zmęczony kierowca to niebezpieczny kierowca. Tachograf cyfrowy pozwala na monitorowanie czasu pracy kierowców, zapobiegając sytuacjom, w których są zbyt zmęczeni, by bezpiecznie prowadzić pojazd.

Stosowanie tachografów cyfrowych jest zatem kluczowe w pracy przewoźników drogowych i ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa na drodze – zarówno dla kierowców pojazdów, jak i innych uczestników ruchu. Wpływa na to również możliwość wyłapania przez nie takich zdarzeń jak np. przekroczenie prędkości przez prowadzony pojazd.

Monitorowanie czasu pracy

Tachograf cyfrowy jest niezastąpionym narzędziem w monitorowaniu czasu pracy kierowców. Firmy transportowe mogą na bieżąco sprawdzać, ile godzin ich pracownicy spędzili za kierownicą, czy przestrzegali obowiązkowych przerw oraz jaką długość trasy pokonali.

Tachograf analogowy i cyfrowy – różnice

Wraz z postępem technologicznym na rynek wprowadzony został cyfrowy, inteligentny tachograf o bardziej zaawansowanych funkcjach niż te oferowane przez analogową wersję. Choć tachografy analogowe wciąż można spotkać w niektórych starszych pojazdach, to tachografy cyfrowe oferują szereg korzyści, które czynią je bardziej praktycznym wyborem.

Precyzja danych

Jedną z największych różnic między tachografem cyfrowym a analogowym jest precyzja zapisywanych danych. Tachograf cyfrowy rejestruje informacje w sposób bardziej szczegółowy i dokładny. Co zaś najważniejsze – dane cyfrowe ciężej sfałszować. Pozwala to na lepszą kontrolę i analizę danych dotyczących pracy kierowcy.

Obsługa i odczyt danych

Odczyt danych z tachografu cyfrowego jest dużo prostszy i bardziej intuicyjny niż w przypadku wersji analogowej. Wystarczy karta kierowcy lub przedsiębiorstwa, aby szybko uzyskać dostęp do wszystkich zarejestrowanych informacji. To samo dotyczy kart kontrolnych, wykorzystywanych w trakcie kontroli drogowej.

Jak korzystać z tachografu cyfrowego?

Korzystanie z tachografu cyfrowego może wydawać się skomplikowane, ale w praktyce jest to dość prosty proces. Wystarczy, że kierowca regularnie wkłada swoją kartę do urządzenia, a tachograf samodzielnie rejestruje wszystkie niezbędne dane.

Ręczne uzupełnienie danych (tzw. wpis manualny) jest konieczne w wypadku rejestracji przerw lub okresów gotowości, ale tylko gdy karta należąca do kierowcy nie była umieszczona w urządzeniu.

Karty kierowcy i firmy

Karta kierowcy to niezbędny element w pracy z tachografem cyfrowym. To na niej zapisywane są wszystkie informacje o czasie pracy i odpoczynku. Oprócz tego, przedsiębiorstwa korzystają z kart firmowych, które umożliwiają zarządzanie danymi i ich archiwizację.

Co zrobić w przypadku awarii tachografu?

W przypadku awarii tachografu cyfrowego, kluczowe jest szybkie działanie, zgodne z obowiązującymi przepisami. Kierowca ma obowiązek natychmiast zgłosić usterkę swojemu pracodawcy. Jeśli tachograf przestanie działać w trasie, kierowca może kontynuować jazdę tylko wtedy, gdy niezwłocznie podejmie kroki w celu naprawy.

Naprawa tachografu musi zostać przeprowadzona w autoryzowanym warsztacie lub u zatwierdzonego specjalisty – naprawy na własną rękę są zabronione. Jeśli nie jest możliwe wykonanie jej od razu, kierowca powinien ręcznie (na papierze do tachografu) rejestrować czas pracy, odpoczynku oraz inne wymagane dane, aż do momentu naprawy lub wymiany urządzenia. 

Przepisy wymagają, aby naprawa została wykonana w ciągu 7 dni od wykrycia awarii. W sytuacji, gdy aktualnie wykonywana jest trasa, która będzie trwała dłużej, pojazd musi zostać albo zawrócony do bazy w celu przeprowadzenia naprawy lub wymiany tachografu, albo powinien zostać naprawiony w trasie.

Obowiązki wynikające z posiadania tachografu cyfrowego

Korzystanie z tachografu cyfrowego to nie tylko ułatwienie w monitorowaniu czasu pracy, ale również odpowiedzialność. Przepisy dokładnie określają, jakie obowiązki mają zarówno kierowcy, jak i firmy transportowe.

Przechowywanie danych

Dane z tachografu cyfrowego muszą być przechowywane przez określony czas, zwykle wynoszący co najmniej 12 miesięcy. Firmy transportowe mają obowiązek regularnego pobierania danych z kart kierowców (przynajmniej raz na 28 dni) i urządzeń (przynajmniej raz na 90 dni), a także ich archiwizacji. Przechowywane są nie tylko informacje o czasie pracy, ale również dane pojazdu, takie jak pokonana odległość i prędkość.

Kierowcy są zobowiązani do przechowywania danych na swojej karcie przez 28 dni. Z kolei przedsiębiorstwa, w których pracują, muszą zapewnić bezpieczne archiwizowanie danych, żeby uniknąć ich utraty lub manipulacji. Przestrzeganie tych zasad jest kluczowe do uniknięcia kar i mandatów podczas kontroli drogowych.

Kary za nieprzestrzeganie przepisów

Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących tachografów może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych, w tym wysokich kar finansowych – wynoszących nawet 30 000 zł w trakcie kontroli w siedzibie firmy lub 15 000 zł podczas kontroli drogowej. 

Firmy transportowe, które nie dbają o regularne odczytywanie i archiwizowanie danych, mogą narazić się na dotkliwe konsekwencje.

Podsumowanie

Tachograf to nie tylko nowoczesne narzędzie do monitorowania czasu pracy kierowców, ale również kluczowy element zapewniający bezpieczeństwo na drodze. Jego użytkowanie wiąże się z licznymi korzyściami – zarówno dla kierowców, jak i firm transportowych. 

Warto jednak pamiętać o odpowiedzialności związanej z przechowywaniem danych oraz o przepisach regulujących korzystanie z tego urządzenia.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy obsługa tachografu jest trudna?

Obsługa tachografu cyfrowego może na początku wydawać się skomplikowana, ale z czasem staje się intuicyjna. Wystarczy regularnie wkładać kartę kierowcy do urządzenia, a reszta działań odbywa się automatycznie. 

Dodatkowo, większość nowoczesnych tachografów jest wyposażona w proste menu i wyraźne komunikaty, które pozwalają znacznie łatwiej obsługiwać tachograf cyfrowy.

Kto musi mieć tachograf?

Tachograf musi być zainstalowany w pojazdach ciężarowych (lub zespołach pojazdów – np. bus dostawczy + przyczepa) o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony, które wykonują transport drogowy towarów oraz w autobusach przewożących więcej niż 9 osób (licząc z kierowcą). 

Obowiązek ten dotyczy zarówno przewoźników komercyjnych, jak i niektórych firm transportowych, prowadzących działalność na własny użytek.

Czy każdy pojazd ciężarowy musi być wyposażony w tachograf cyfrowy?

Tak, zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, wszystkie pojazdy ciężarowe pow. 3,5 t oraz autobusy przewożące min. 9 osób (łącznie z kierowcą) muszą być wyposażone w tachograf cyfrowy. 

Z posiadania urządzenia zwolnione są pojazdy ciężarowe, nieprzekraczające DMC 7,5 t, wykorzystywane do niehandlowego przewozu rzeczy (np. do transportu materiałów, wykonywanego własnym pojazdem w celu budowy domu), pojazdy pomocy drogowej (max. do 100 km od swojej bazy), np. laweta transportująca inny pojazd oraz pojazdy ratunkowe i medyczne.

Z wyłączenia mogą również skorzystać auta wykorzystywane w prywatnych celach turystycznych, przekraczające DMC 3,5 t, takie jak samochód ciągnący przyczepę kempingową lub kamper (o DMC do 7,5 t), autobusy wykonujące transport pasażerów do odległości 50 km (na stałych trasach) oraz pojazdy, których dopuszczalna prędkość maksymalna to 40 km/h.

Jak długo dane z tachografu muszą być przechowywane?

Dane muszą być przechowywane przez co najmniej 12 miesięcy – zarówno te pobrane z kart kierowcy, jak i z pamięci tachografu.